GMF bouwt met COLLE aan een gedeelde stad

Hoe ziet een stad eruit waarin delen en herstellen de norm zijn? Gents MilieuFront is partner in het project COLLE en zoekt op die vraag al doende een antwoord, samen met burgers en organisaties in Gent. Elke COLLE-partner bouwt vanuit de eigen talenten aan een gedeeld verhaal – als de bemanning van een schip dat koers zet naar een horizon vol mogelijkheden. En al die partners geven graag hun kijk op de huidige stand van zaken

Na een eerste verkennende fase in 2024 met diverse partners, staat COLLE nu aan het begin van een driejarig traject dat loopt tot 2027. Tijd om even terug te blikken.

‘Actiegericht onderzoek is voor mij de motor van COLLE’, steekt Stefanie De Bock (De Transformisten) van wal. ‘Dat betekent leren door te doen én er achteraf bij stilstaan.’ Lieven D’hont (Wij Delen) beaamt: ‘We hadden al veel gepraat over dromen en visie, maar het was toen we met z’n allen door de buurt wandelden en de Meubelfabriek bezochten dat ik voelde wat we gingen doen.’ Het zijn dit soort momenten die energie geven en die de deelnemers dichter bij elkaar brengen. Dit vormt de basis om mensen te verbinden rond zorg voor materiaal, wat een voorwaarde is voor delen en herstellen als norm.

De transformatie naar een deel- en repareerstad zien de partners van COLLE als een leerproces. Het project is voor Eef Thoen (Arteveldehogeschool) een kans om na te denken over de bouwstenen van de transformatie: ‘Delen en herstellen zijn voor mij geen doel op zich. Ze zijn manieren om anders met materiaal en elkaar om te gaan. Dat vraagt cultuurverandering.’ Hij wil onderzoeken hoe mensen kunnen leren om dat collectief vorm te geven. ‘Met het experimententeam brengen we theorie en praktijk samen om dat proces beter te begrijpen’, vult Lieven D’hont (Wij Delen) aan.

“Delen zit er bij ons gewoon in” – Frédéric Van den Abbeele (GMF)

Partner Mpact voegt een aanzienlijk netwerk toe aan COLLE. Toch is ook daar een vertaalslag nodig. Lotte Haerick (Mpact en Op Wielekes): ‘We hebben een groot netwerk in Gent en willen dat graag toegankelijker maken.’ Collega Tjalle Groen (Mpact) vult aan: ‘Ons netwerk is gebouwd rond producten en diensten die mensen helpen delen. Met COLLE krijgen we verbinding met het praktisch idealisme dat in Gent leeft.’ Zowel Tjalle als Lotte vinden het nieuwe netwerk dat ontstaat razend interessant, en zien kansen om kleine initiatieven – zoals die in Brugse Poort – vanuit Mpact mee te ondersteunen.

Veranderen doe je samen

Dat samenwerking om die ‘horizon van mogelijkheden’ te bereiken cruciaal is, weet ook Katrien Voet (De Transformisten). Ze ziet COLLE als een kans om bestaande dynamieken te verdiepen én nieuwe verbindingen tot stand te brengen: ‘We willen zien hoe mensen, organisaties en buurten elkaar versterken. Dat is altijd al onze missie geweest.’

Die verbindende rol die COLLE speelt, is nodig omdat op dit moment veel deel- en herstelinitiatieven nog te weinig mensen bereiken. Lani Torfs (Compagnie Cordial): ‘Tot nu toe zijn de initiatieven vaak hip en trendy, en daardoor niet altijd toegankelijk. Zeker nieuwkomers voelen zich niet vanzelfsprekend aangesproken.’ Voor haar is het cruciaal dat COLLE inzet op bekendheid, motivatie én toegankelijkheid, zodat iedereen kan meedoen. En dat start met betrokkenheid in de wijk, vult Hanae (LABO vzw) aan: ‘Als je iets ziet, betrek anderen erbij. Zo werken we samen aan herstel en delen. Dat is actief burgerschap.’ Ze gelooft sterk in de kracht van de gemeenschap, vooral in wijken zoals de Muide, waar COLLE actief is.

Ook bij Gents MilieuFront (GMF) is het vanzelfsprekend om de wijk in te trekken. Initiatieven zoals Repair Cafés maken al jaren deel uit van hun werking. Delen en herstellen zijn voor GMF dus geen modewoorden, maar dagelijkse praktijk. Zo brengt Frédéric Van den Abbeele (GMF) zijn ervaring als hersteller mee; via El Laboristo raakte hij vertrouwd met tal van lokale initiatieven. Ooit wilde hij een gereedschapsuitleendienst opstarten als alternatieve voortzetting van de familiezaak. ‘Dat is het uiteindelijk niet geworden, maar die interesse blijft. Het delen zit er gewoon in’, zegt hij.

Dirk Martens (Watersportbaan) vat het krachtig samen: ‘Ik wil gewoon mijn steentje bijdragen aan nieuwe samenwerkingen tussen deel- en herstelinitiatieven, zodat ze samen sterker worden.’

Welk effect hoop je van COLLE te zien in de komende jaren?

De verwachtingen zijn hoog, maar realistisch. Iedereen voelt dat er tijd nodig is om in de komende jaren écht te leren. ‘Als tijdens deze drie jaar een stevig netwerk wordt gecreëerd, met nieuwe partnerschappen voor nieuw opstartende initiatieven, dan kan het werk na deze periode verder zonder projectsubsidies’, meent Dirk. 

Om dit ambitieuze doel te bewerkstelligen is het volgens Eef belangrijk om de complexiteit van verandering zichtbaar te maken. ‘We hebben woorden en een theoretisch kader nodig om er echt uit te leren’, zegt hij. ‘Niet om het moeilijk te maken, maar om te begrijpen wat er nodig is om gedrag en gewoontes te veranderen. Zo zorg je voor houvast én voor verbinding.’

“Leren moet duurzame verandering met zich meebrengen. Dat is waar het bij COLLE om draait” – Katrien Voet (De Transformisten)

Samen met het experimententeam zoekt Lieven mee hoe theorie en praktijk samenkomen. ‘We proberen mensen te laten zorgen voor spullen – van zichzelf én van anderen. Door te doen, maar ook door te reflecteren. De in-team-ontwikkelde leerwijzer deelt dat proces op in duidelijke stappen.’ Lotte benadrukt dat het daarbij niet gaat om mensen hun intenties te veranderen, maar om hen te motiveren: ‘We willen het makkelijker maken om mee te doen. Dan wordt het vanzelf gewoon.’ ‘Zo zie je hoe een sterk netwerk kleine initiatieven kan dragen’, vult Tjalle aan. ‘Een actie in de Muide of Brugse Poort hoeft geen eilandje te blijven.’ ‘Integendeel’, meent Hanae, die focust op verbinding in de wijk: ‘We willen de komende jaren kliekjes doorbreken en drempels verlagen.’

Daarvoor is het nodig dat bestaande initiatieven inclusiever worden. Lani: ‘Het vrijwilligerswerk dat Compagnie Cordial mogelijk maakt, kan een brug slaan. We moeten duidelijk maken: hier mag jij ook iets komen herstellen of uitlenen.’ En als dat dan op termijn in elke wijk zou kunnen, dan is dat echt een droom die uitkomt, benadrukt Frédéric: ‘Leren gebeurt vanzelf, als mensen gewoon aan de slag kunnen.’

‘Dit is een vorm van informeel leren’, verduidelijkt Katrien. ‘Wanneer leren duurzame verandering met zich meebrengt, spreken we van transformatief leren. Dat is waar het bij COLLE om draait.’ Ze kijkt er daarom naar uit om de kruisbestuiving tussen heel verschillende mensen en organisaties mogelijk te maken. ‘Ik vind het fantastisch om te werken binnen een bruisend netwerk van professionals, vrijwilligers, bezoekers en buurtbewoners. Welke dynamieken spelen? Wat zijn hun talenten en hoe gaan we die inzetten? Wat is nuttig voor andere organisaties?’ Om meer deelnemers te betrekken, wordt er een open call georganiseerd. Stefanie: ‘Ik kijk enorm uit naar die resultaten, en nog meer naar wat we eruit kunnen leren, samen!’

‘Als we dit groeiende ecosysteem vervolgens kunnen verankeren in het stedelijk weefsel, zal ik heel tevreden zijn’, sluit Katrien af.

COLLE is nog maar net vertrokken, maar de koers is helder: bouwen aan een stad waarin delen, herstellen en leren vanzelfsprekend zijn. Een stad die niet alleen duurzamer wordt, maar ook menselijker. Het project wordt mogelijk gemaakt met steun van Europa WSE. Hier lees je meer over fase 1 en fase 2.